ΟΙ ΒΑΘΜΙΔΕΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΘΕΩΝ

Το Ένα, ο Νους (Ένα-ΌΝ) και η Ψυχή αποτελούν την κορυφαία τριάδα του Σύμπαντα Κόσμου, ενώ ο υλικός κόσμος αποτελεί την κατώτατη υπόσταση. Η πρόοδος του Ενός και η δημιουργία των κατώτερων όντων προχωρά σταδιακά, κατά ξεχωριστές βαθμίδες – υποστάσεις. Κάθε βαθμίδα αποτελεί έναν ξεχωριστό διάκοσμο, ήτοι ανώτερους Κόσμους, ή Κόσμο, ήτοι ορατό Σύμπαν, ενωμένο στην κορυφή του με τον αμέσως προηγούμενο του κόσμο και στο τέλος του με τον αμέσως επόμενο του. Κάθε βαθμίδα, επίσης, αποτελεί εικόνα της αμέσως προηγούμενης

της, με μια μεγαλύτερη όμως ποικιλομορφία και πλήθυνση, ως πιο απομακρυσμένη από το Ένα, ενώ δέχεται από την ανώτερη της την λάμψη και τον φωτισμό και μέσω εκείνης από την ύψιστη αρχή των πάντων, το Ένα, που δίνει παντού το φως της αγαθότητας του. Έτσι όλο το Σύμπαν χαρακτηρίζεται από μια αδιάσπαστη ενότητα και συνέχεια, αφού κάθε βαθμίδα εμπεριέχει τις εικόνες – λάμψεις των προηγούμενων βαθμίδων, μετέχει σε αυτές και εμπεριέχεται αιτιωδώς μέσα σε αυτές. Κάθε βαθμίδα, εξάλλου, προσδιορίζεται ως ουσία από την βαθμίδα του εαυτού της, ενώ εμπεριέχει αιτιωδώς τις κατώτερές της. Κάθε ον δηλαδή ενυπάρχει κατ’ αιτία στις προηγούμενες του βαθμίδες, και κατά μέθεξη στις κατώτερές του βαθμίδες.

Η παρουσία κάθε θεϊκής μέσα στις ανώτερες και στις κατώτερες της, με διαφορετική κάθε φορά μορφή, οδηγεί στην στωική έννοια της κοσμικής συμπάθειας (ομοιοπάθειας), με την οποία δηλώνεται ότι κάθε τι που συμβαίνει σε μια βαθμίδα προκαλεί αντίδραση “ανταπόκρισης” και στις άλλες. Οι βαθμίδες – υποστάσεις βρίσκονται σε απολύτως αδιασάλευτη ιεραρχική τάξη. Οι ανώτερες βαθμίδες χαρακτηρίζονται από μεγαλύτερη ενότητα, καθολικότητα και δύναμη σε σχέση με τις χαμηλότερες, ενώ οι χαμηλότερες χαρακτηρίζονται από μεγαλύτερη ποικιλομορφία, επιμερισμό και πλήθυνση, καθώς και ύφεση της δυνάμεως σε σχέση με τις ανώτερες βαθμίδες – υποστάσεις. Κάθε βαθμίδα προοδεύει προς τις κατώτερες υποστάσεις, αλλά ταυτόχρονα επιστρέφει προς την προηγούμενη της μέσα στην οποία εμπεριέχεται και βρίσκεται εδραιωμένη, σταθεροποιημένη και τελειοποιημένη, παίρνοντας από εκείνη την σταθερότητα, την τελειότητα και την ενότητα για να διατηρηθεί. Έτσι ολόκληρο το σύμπαν χαρακτηρίζεται τόσο από την καθοδική όσο και από την ανοδική πρόοδο. Συνολικά κατά τους νεοπλατωνιστές αλλά κυρίως κατά τον Πρόκλο οι βαθμίδες είναι 10, χωρισμένα σε 3 ομάδες. Ο χωρισμός αυτός συμφωνεί απόλυτα και με τον “Παρμενίδη” του Πλάτωνος, βλέπε (137.c – 142.a) και (142.a – 155.e).

Α. Οι υπερούσιοι Θεοί.

Το υπέρτατο Ένα.

Οι θεϊκές ενάδες, υπερούσιες οντότητες όμοιων σε μεγάλο βαθμό με το Ένα, ο όρος εξάλλου Ενάς, δείχνει την μεγάλη σχέση τους με το ύψιστο Ένα. Οντότητες που έχουν τεθεί επικεφαλής κάθε βαθμίδας προόδου των όντων, που επιδέχονται τη συμμετοχή των όντων και αποτελούν τον συνδετικό κρίκο μεταξύ του υπερβατικού Ενός και των όντων.

Β. Οι υπερβατικοί Θεοί. Περιοχή του Νου.

1) Οι νοητοί θεοί. Περιοχή του Ενός Όντος και της Αληθινής Ουσίας. Αυτοί με την σειρά τους διακρίνονται τριαδικά ως εξής : …

Πέρας – άπειρο – Νοητό Ον.

Πέρας – άπειρο – Νοητή ζωή.

Πέρας – άπειρο – Νοητός Νους.

Η πρώτη τριάδα χαρακτηρίζει ολόκληρη την περιοχή. Στην πρώτη, δεύτερη και τρίτη τριάδα αντιστοιχεί το Ένα Όν (141.e.7 – 142.a, 142.b.5 – c.7), το όλον (137.c.4-5, 147.c.7 – d.9) και το παν ή παντελές πλήθος (142.d.9 – 143.a.3) των υποθέσεων του Παρμενίδη.

Στην δεύτερη βαθμίδα των νοητών θεών τοποθετείται ο Αιών(ας), που είναι η νοητή ζωή. Στην τρίτη βαθμίδα των νοητών θεών τοποθετείται το “αὐτοζῷον”, ήτοι το καθ’ αυτό ζωντανό όν ή παντελές ζώο ήτοι τέλειο ζωντανό ΟΝ, το οποίο αποτελεί το νοητό παράδειγμα που είχε ο δημιουργός όπως μας λέγει ο Πλάτων εις τον Τίμαιο όταν δημιούργησε το ορατό σύμπαν. Το “αὐτοζῷον” περιλαμβάνει τα 4 νοητά είδη των εγκόσμιων ζωντανών όντων. Τα 4 αυτά είδη αποτελούν το νοητά είδη των 4 στοιχείων ήτοι πυρ, αήρ, ύδωρ και γη. Επίσης στις 3 βαθμίδες των νοητών αντιστοιχεί η αγαθότητα, η σοφία και το κάλλος του Πλατωνικού “Φίληβου”.

2) Οι νοητοί – νοητικοί Θεοί. Περιοχή της ζωής. Αυτά διακρίνονται τριαδικά ως εξής :

Ον/ουσία – ζωή – νους, με την ουσία να χαρακτηρίζει ολόκληρη την τριάδα. Πρόκειται ουσιαστικά για τους συναγωγούς θεούς, τον νοητό υπερουράνιο τόπο του Πλατωνικού “Φαίδρου”.

Ον/ουσία – ζωή – νους, με την ζωή να χαρακτηρίζει ολόκληρη την τριάδα. Πρόκειται ουσιαστικά για τους συνεκτικούς θεούς, την νοητή ουράνια περιφορά του πλατωνικού “Φαίδρου”.

Ον/ουσία – ζωή – νους, με τον νου να χαρακτηρίζει ολόκληρη την τριάδα. Πρόκειται για τους τελεσιουργούς θεούς και την “ὑπουράνιον ἁψῖδα” του Πλατωνικού “Φαίδρου”.

Η δεύτερη τριάδα και ζωή χαρακτηρίζει ολόκληρη την περιοχή. Στις τρεις αυτές τριάδες αντιστοιχούνε ο τέλειος αριθμός (137 c 4 – 5, 142 a 4 – 144 e7) το όλον και τα μόρια (137 c 5 – d 4, 144 e 8 – 145 a 4) και το σχήμα (137 d 5 – 138 a1, 145 a 4 – 145 b 5) κατά τον Παρμενίδη. Στην περιοχή των νοητών – νοητικών θεών τοποθετείται και η Αδράστεια. Επίσης, στις τρεις βαθμίδες των θεών αυτών κάνουν την πρωταρχική εμφάνισή τους η επιστήμη – αλήθεια, η σωφροσύνη και η δικαιοσύνη.

3) Οι νοητικοί ή νοεροί θεοί. Περιοχή του Νου. Και αυτοί χωρίζονται τριαδικά ως εξής:

Πατρική τριάδα : καθαρούς νους (Κρόνος) – νοητική ζωή (Ρέα, πηγή της ζωής και κρατήρας των ψυχών) – δημιουργός νους / καθολικός δημιουργός (Δίας – Ζευς).

Άχραντη τριάδα, ή αλλιώς οι Κουρήτες.

Η διακριτική έβδομη θεότητα, ή αλλιώς η Αθηνά.

Στις τριάδες αυτές αντιστοιχούν το “ἐν ἑαυτῷ” και το “ἐν ἄλλῳ” (138 a2 – b 7, 145 b 6 – e 6), το “ἑστάνα” και το “κινεῖσθαι” (138 b 8 – 139 b 4, 145 e 7 – 146 a 8), το “ταὐτὸν” και το “ἕτερον” (139 b 5 – e 6, 146 a 9 – 147.b.8) του Παρμενίδη.

Γ. Οι Θεοί του Κόσμου.

1) Οι υπερκόσμιοι θεοί (ηγετικοί ή αρχικοί – αρχηγικοί ή εξομοιωτικοί ή, με τους αρχαίους όρους, αρχικοί ή ηγεμονικοί ή αφομοιωτικοί) που χωρίζονται σε 4 τριάδες ως εξής :

Δημιουργική τριάδα (Δίας – Ποσειδώνας – Πλούτωνας), ήτοι δημιουργός νους, κοσμική – καθολική ψυχή και καθολική Φύση.

Ζωογόνος τριάδα ή Κόρη (αρχή της ζωής), ήτοι Άρτεμις Κορική (Εκάτη) – Περσεφόνη – Αθηνά Κορική.

Επιστρεπτική τριάδα, ή αλλιώς Απόλλων.

Άχραντη τριάδα, ή αλλιώς Κορύβαντες.

Εδώ εντοπίζεται το “όμοιον” και το “ανόμοιον” (139.e 7- 140.b5, 147.c.1–148.d.4) των υποθέσεων του Παρμενίδη.

2) Οι 12 υπερκόσμιοι – εγκόσμιοι Θεοί (ανεξάρτητοι ή απόλυτοι). Χαρίζονται και αυτοί σε 4 τριάδες ως εξής :

Δημιουργική τριάδα, ήτοι Δίας – Ποσειδώνας – Ήφαιστος.

Φρουρητική τριάδα, ήτοι Εστία – Αθηνά – Άρης

Ζωογονική τριάδα, ήτοι Δήμητρα – Ήρα – Άρτεμις.

Αναγωγός τριάδα, ήτοι Ερμής – Αφροδίτη – Απόλλωνας.

Σε αυτήν την βαθμίδα αντιστοιχεί το “άπτεσθαι” και το “μη άπτεσθαι” (148.d.5 – 149.d.7) των υποθέσεων του Παρμενίδη.

3) Οι Εγκόσμιοι Θεοί (ουράνιοι και υποσελήνιοι).

Εδώ εντοπίζονται το “ίσον” και το “άνισον” (140 b – d 8, 149 d 8 – 151 e 2) του Παρμενίδη.

4) Οι θεϊκές ή καθολικές ψυχές οι οποίες αντιστοιχούν στο σύνολο του χρόνου (140 e 1 – 141 d 7, 151 e 3 – 153 b 7) των υποθέσεων του Παρμενίδη.

5) Τα ανώτερα από εμάς ή “κρείτονα” γένη. Όπως μπορούμε να συμπεράνουμε από τα χωρία της Πλατωνικής Θεολογίας (βλ. βιβλίο Γ΄, κεφ. 28) αλλά και άλλων έργων του Πρόκλου (βλ. Υπόμνημα εις τον Πλάτωνος Παρμενίδην 6, 1055, 5 -9) αυτά είναι οι Άγγελοι, οι Δαίμονες και οι Ήρωες. Η βαθμίδα τους ταυτίζεται με τον συλλογισμό για τα μέρη του χρόνου (141 d 8 – e 7, 153 b 8 – 155 d 1) εις τον Παρμενίδη.

Βεβαίως δεν θα πρέπει να παραλείψουμε να αναφέρουμε ότι μια σημαντικότατη βαθμίδα είναι η περιοχή της ψυχής η οποία είναι τριμερής – επταμερής, ήτοι έχει μια διαίρεση σε υπερβατική – θεϊκή ψυχή, σε ψυχή του κόσμου ή καθολική ψυχή και σε επιμέρους ψυχές, οι οποίες είναι συνδεδεμένες με τα αισθητά σώματα. Ακόμη η ψυχή είναι η αιτία της κατά τόπο κίνησις των σωμάτων και υπάρχει σε κάθε τι που κινείται τοπικά, ακόμη και στα ουράνια σώματα, ή μεταβάλλεται. Αυτή βεβαίως είναι το κατώτατο μέρος, η φυτική δηλαδή ψυχή και όχι η λογική ψυχή. Ενώ ο Νους ατενίζει τον κόσμο με μία άχρονη ενατένιση, η ψυχή ατενίζει τον κόσμο κινούμενη μέσα εις τον χρόνο. Στην βαθμίδα της, άλλωστε, πρωτοεμφανίζεται και ο χρόνος, ήτοι η εικόνα της αιωνιότητας. Ως ψυχή βεβαίως του Κόσμου νοείται η ψυχή εκείνη η οποία θέτει σε κίνηση ολόκληρο τον Σύμπαντα Κόσμο. Ακόμη εις την τάξη της ψυχής ανήκει και μία κατώτερη ή δεύτερη ψυχή, όπως την ονομάζουν, το επονομαζόμενο “όχημα” της ψυχής, μία ενδιάμεση, θα λέγαμε, ψυχή ανάμεσα στην ασώματη και άϋλη ψυχή και στο υλικό σώμα. Το αυτό όχημα είναι ένα αιθέριο φωτεινό περίβλημα. Το ονομαζόμενο και αυγοειδές.

θα αναφέρουμε βέβαια ότι :

Το Ένα – Αγαθό είναι ανυπόθετο, αναίτιο & ανύπαρκτο!!!

Όντα

το Ένα-ΟΝ, το οποίο προέρχεται από το ΕΝΑ-ΑΓΑΘΟ.

Η Ζωή, η οποία προέρχεται από το Ένα-Αγαθό και το Ένα-ΟΝ.

Ο Νους, ο οποίος προέρχεται από το Ένα-Αγαθό, το Ένα-ΟΝ και τη Ζωή.

Η Ψυχή, η οποία προέρχεται από το Ένα-Αγαθό, το Ένα-ΟΝ, τη Ζωή και τον Νου.

Γεννητά

Τα ζώα, που προέρχονται από το Ένα-Αγαθό, το Ένα-ΟΝ, τη Ζωή και τον Νου.

Τα φυτά, που προέρχονται από το Ένα-Αγαθό, το Ένα-ΟΝ και τη Ζωή.

Τα άψυχα σώματα, που προέρχονται από το Ένα-Αγαθό, το Ένα-ΟΝ.

Η Ύλη, που προέρχεται από το Ένα-Αγαθό.